Παρασκευή 13 Οκτωβρίου 2023

ΜΕ ΤΗ ΦΩΝΗ ΜΙΑΣ ΠΗΝΕΛΟΠΗΣ

Στο βιβλίο της Γιούλης Βολανάκη, με τον τίτλο «Το Ταξίδι του Αλ του Χημιστή», σαν εισαγωγή αλλά και σαν αυλαία στα διηγήματά της έχει  δική της ποίηση με τους τίτλους, Με φωνή εφηβική και Υφαίνοντας φωνές στον αέρα, αντίστοιχα. ...και τα οκτώ διηγήματα που ακολουθούν χωρίζονται σε δύο ενότητες. Η πρώτη έχει τίτλο Πλέκοντας τη φωνή μου με άλλες και η δεύτερη, Με τη φωνή άλλων...

Τούλα Ρεπαπή, ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ Ιουνίου 2016, σελ. 653 

 


ΥΦΑΙΝΟΝΤΑΣ ΦΩΝΕΣ

ΣΤΟΝ ΑΕΡΑ 

 

 

 

Λεγόμουν κάποτε Πηνελόπη

Ελένη (ή ο Κανένας), Κλεονίκη

Αργότερα Μπέλλα, Καλλιόπη

Και Βάσω, Κλειώ, Ναταλία

Χρύσα, Όπυ, Βασιλική

Πρόσφατα Διοχάντη

Βάσω και Μαρία *

 



Ι

Kείμαι. Κλείνω τα μάτια.

Η μέση γραμμή μου ακολουθεί μια νοητή ευθεία.

Ή  μάλλον, είναι άνυσμα:

Το βέλος του χρόνου βυθίζεται στο κρανίο μου.

Ανάμεσα λόγου και φαντασίας.

Με σχίζει διαπερνώντας τη μήτρα.

Εκτείνεται αιώνες πριν.

Χιλιετίες έπειτα από μένα.

 


ΙΙ

Απλώνω τα μπράτσα.

Αυτή είναι η δεύτερη διάστασή μου.

Η αγκαλιά που περικλείνει όλη τη σφαίρα.

Αυτό που οι μέλλοντες θα πουν Ισημερινό

είναι τα κύματα-χέρια μου που ταξιδεύουν


 

ΙΙΙ

Ανοίγω τα μάτια.

Ταξιδεύω καθ’ ύψος.

Προς τον λαμπρό αιθέρα.

Φορώ  του Ικάρου τα φτερά.

Πλησιάζω τον Ήλιο.

Εφορμώ την κάθετη πτώση

και προσγειώνομαι αβλαβής.

 

Συνεχίζω εις βάθος.

Διασχίζω το έμπεδον (ύπνου και οίκου).

Μπερδεύομαι μες στις πέτρες, 

τις ρίζες και τους προγόνους.

Ανασαίνω το άρωμα της γης. Γεύομαι το χώμα.

Αναζωογονημένη γυρνώ στην κλίνη μου.


 

ΙV

Καιρός να σηκωθώ. Πλησιάζω τον αργαλειό.

Ολοκαίνουργιο στημόνι με περιμένει ν’ αρχινήσω.

Κάθε αλλαγή φεγγαριού τελειώνω το παλιό υφαντό.

Κι αρχίζω νέο. Ε όχι, δεν ξηλώνω τα υφασμένα.

Τα κρύβω: στολίζω τον γυναικωνίτη με κείνα.

Κάτω, όπου καθόμαστε.

Γύρω, όπου κοιτώντας τον διάκοσμο

ταξιδεύουμε τον κόσμο.

Κανείς δεν το γνωρίζει.


 

V

Kάθομαι στον δικό μου θρόνο και ξεκινώ:

Ο χρόνος μετριέται με σαϊτιές.

Οι ώρες, με μοτίβα.

Οι στιγμές, με τα χτυπήματα.

Μήκος προστίθεται 

σε νέο μήκος. Πλάτος, σε άλλο πλάτος.

Οι  διαστάσεις μου πληθαίνουν.

Κανείς δεν το γνωρίζει.

 

 

VΙ

Αν λύγισε το σώμα μου,

τόξο, σε άλλου χέρια,

ούτε αυτό κανείς γνωρίζει.

Αν τη χορδή μου κάποιος κούρδισε,

πάντως δεν ήταν οι μνηστήρες:

Αυτάρεσκοι  εξουσιομανείς.

Αδιάφοροι για διαστάσεις υφαντών κι ανθρώπων.

Ανίδεοι για χρώματα και σχήματα.


Λιμπίζονται 

Την όψη της γυναικός.

Την άψη του οίνου.

Την κόψη του σπαθιού.

Το ύψος του θρόνου.


 

VΙΙ

Αυτή:   Ξένε, στα ξένα πώς περνάς, 

            πώς στρώνεις, πώς κοιμάσαι

            πώς ταξιδεύεις, πώς ξυπνάς 

            και μένα δε θυμάσαι...

 

Αυτός: Ανάμεσα στα κύματα 

            θα διπλωθώ να κάτσω

            να πιάσω πένα και χαρτί 

            τα κάλλη σου να γράψω.

 

Αυτή:   Όλος ο κόσμος να ΄ναι εδώ 

            και μια ψυχή να λείπει

            μαύρος μου μοιάζ’ ο ουρανός     

            και σκοτεινό το σπίτι.

 

Αυτός: Πάψε, καρδιά μου, ν’ αγαπάς, 

            δεν αγαπούνε τώρα

            μόν’ αγαπούνε ψεύτικα 

            για να περνούν την ώρα.

 

 

VΙΙΙ

Απλά… Σαν νερό κυλάς.

Σαν γη μυρίζεις. Σαν θάλασσα κινείσαι.

Σαν ήλιος παρουσιάζεσαι. Σαν αέρας δροσίζεις.

Απλά (μου ’πε κάποτε) είσαι το ταξιδάκι μου.

 

Έλα, μια βόλτα στη δική μας θάλασσα να πάμε.

 

 

ΙΧ

Κάθε φύλλο και η πτήση του.

Κάθε φύλο και το ταξίδι του.

 

Κάθε φύλλο και η πτώση του.

Κάθε φύλο και ο νόστος  του.

 

Κάθε πανί και πλοίο

Κάθε πανί, στημόνι και υφάδι

 

Κάθε πανί: Άγραφος χάρτης

Kαμβάς.  Τόπος.  Υφή.  Ύλη.  Φως.  Πέλαγος.

 

 

Χ

Λεγόμουν κάποτε Πηνελόπη. Λησμονώ το φύλο μου.

Γίνομαι αυτή αυτός: Πηνελοδυσσέας.

Τεχνίτης Ταξιδευτής. Άριελ Ορλάντο. Ούτις Τις.

 Υφαίνω στον αέρα. Πλέκω λόγια που έχουν κρόσια.

Πλάθω τον χωροχρόνο. Μεταμορφώνω. **





Οι γλύπτριες και εικαστικοί στις οποίες ενδεικτικά αναφέρεται το κείμενο είναι: Ελένη Μπούκουρα-Αλταμούρα, Κλεονίκη Γενναδίου (μαθήτρια του Κων/νου Βολανάκη),  Μπέλλα Ραφτοπούλου, Καλλιόπη Λεμού, Βάσω Κατράκη, Κλειώ Μακρή, Ναταλία Μελά, Chryssa (Βαρδέα), Όπυ Ζούνη, Vassiliki, Διοχάντη, Βάσω Πεκλάρη, Μαρία Λοϊζίδου, γνωρίζοντας πως παραλείπω πολλές ακόμη, Ελληνίδες και όχι μόνο, βεβαίως. Όμως εξίσου αναφέρεται και σε ανώνυμες υφάντρες και πλέκτριες, όπως η γιαγιά μου Καλλιόπη Γεωργακάκη-Θεοδωράκη, που έφτιαχνε απίστευτα υφαντά στον αργαλειό της μέχρι να της το απαγορεύσουν λόγω προβλημάτων υγείας, οπότε σε μεγάλη ηλικία έμαθε πλέξιμο και συνέχιζε μέχρι το τέλος του 2014, μα και η αείμνηστη θεία μου Αργυρώ Φωτάκη, η οποία πριν από 40 χρόνια, ανακυκλώνοντας πλαστικές σακούλες, έπλεκε χαλάκια που ακόμη χρησιμοποιούνται στο σπίτι της.

** Οι μαντινάδες που χρησιμοποιούνται είναι από το βιβλίο του Aντώνη Λαμπρινού, Μαντινάδες, εκδ. ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ, προσαρμοσμένες κάπως για την περίσταση. Τα «λόγια που έχουν κρόσια» είναι στίχος της Μάτσης Χατζηλαζάρου. «Ο κατασκευαστής-γλύπτης μπορεί στην κυριολεξία να σχεδιάζει στον αέρα… Κτίρια προδήλως διαμορφωμένα μόνο από γραμμές, δείχνουν να υφαίνονται στον αέρα… Αντί για μια ψευδαίσθηση των πραγμάτων, μας προσφέρεται τώρα μια ψευδαίσθηση των ιδιοτήτων…» Clement Greenberg: Η νέα γλυπτική. Από το βιβλίο «Το αισθητικό νόημα της μοντέρνας γλυπτικής» εκδ. ΚΑΘΡΕΦΤΗΣ.

 

 


 

 

 

 

 

 

 

 

Κυριακή 26 Φεβρουαρίου 2023

2012-2022: 10 χρόνια από το... ..........................Δεν αυτοκτονώ, ...........................με σκοτώνουν

 



                                               Φωτ.: Eva Pontikaki

Τσιμουδιά
, ένα μυθιστόρημα[i] του Σαρλί Ντε-
λουάρτ. Στην Ελλάδα της κρίσης. Μια έφηβη 
σε κρίση. Σε μια οικογένεια σε κρίση. Το 
κορίτσι αποφασίζει να μη βγάλει πια τσιμουδιά. 
Αλλά να μιλήσει με μαρκαδόρους και σπρέι. 
Στους τοίχους της Αθήνας. Μεταξύ της επανα-
στατημένης μεγαλούπολης και της αλληλέγγυ-
ας κοινωνίας τής Σερίφου, παρακολουθεί ταυ-
τόχρονα τις αλλαγές στο κορμί της, συνδυάζο-
ντάς τες με αυτά που συμβαίνουν στην Ελλάδα.
Σ' ένα περιβάλλον που σωπαίνει και κοχλάζει.
Αντιγράφω από αυτό το μυθιστόρημα-κραυγή:

Τσιμουδιά, όλες οι λέξεις χωλές μπροστά στο 

γεγονός που έλαβε χώρα δύο εβδομάδες αργό-

τερα, πέντε μέρες πριν από τη Μεγάλη Εβδο-

μάδα[ii]. Ένας άντρας, ο Δημήτρης Χριστού-

λας, εβδομήντα εφτά χρόνων, συνταξιούχος

φαρμακοποιός, βγήκε από το μετρό, λίγο 

μετά τις εννέα το πρωί, η πόλη μόλις είχε 

ξυπνήσει και πήγαινε στη δουλειά, κι εκείνος

στάθηκε κάτω από ένα δέντρο στην πλατεία

Συντάγματος, μέσα στην κοσμοσυρροή,

έβγαλε ένα πιστόλι και φύτεψε μια σφαίρα

στον κρόταφό του. Λίγο πριν είχε

φωνάξει: Δεν μπορώ ν’ αφήσω τέτοιο χρέος 

στο παιδί μουΚαι: Δεν αυτοκτονώ, 

με σκοτώνουν Το αίμα λέκιαζε το έδαφος,

δεν ήταν πια μπογιά, μια συμβολική ζωγραφιά,

αλλά το δικό του αληθινό αίμα. Εκείνου, που

στην τσέπη του πανωφοριού του βρέθηκε

ένα σημείωμα τριών παραγράφων:

«Η κατοχική κυβέρνηση Τσολάκο-

γλου εκμηδένισε κυριολεκτικά την

δυνατότητα επιβίωσής μου που

στηριζόταν σε μια αξιοπρεπή

σύνταξη που επί 35 χρόνια εγώ 

μόνον (χωρίς ενίσχυση κράτους)

πλήρωνα γι’ αυτή. Επειδή έχω μια 

ηλικία που δεν μου δίνει την ατομική

δυνατότητα δυναμικής αντίδρασης

(χωρίς βέβαια να αποκλείω αν ένας

Έλληνας έπαιρνε το καλάσνικωφ ο

δεύτερος θα ήμουν εγώ) δεν βρίσκω

άλλη λύση από ένα αξιοπρεπές τέλος

πριν αρχίσω να ψάχνω στα σκουπί-

δια για τη διατροφή μου. Πιστεύω

πως οι νέοι χωρίς μέλλον, κάποια

μέρα θα πάρουν τα όπλα και στην

πλατεία Συντάγματος θα κρεμάσουν

ανάποδα τους Εθνικούς προδότες,

όπως έκαναν το 1945 οι Ιταλοί με

τον Μουσολίνι (πιάτσα Λορέτο

στο Μιλάνο)».

 

 

Τότε αυτό το σημείωμα μου είχε φανεί κάπως 

υπερβολικό, παρότι προερχόταν από έναν

πολιτικό αυτόχειρα. Γενικά το ποσοστό των

αυτοκτονιών είχε διπλασιαστεί από την αρχή

της τότε κρίσης και το ένα τέταρτο των

τηλεφωνημάτων στους αριθμούς για επείγοντα

ζητήματα αφορούσε οικονομικά προβλήματα.

Τότε είχα γράψει ένα ποίημα στη μνήμη του.

 



Μνήμη Δημήτρη Χριστούλα


  ΑΘΗΝΑ                                                         




Με τον τρόπο του Λ. Μαβίλη

 

 

 

Την πόλη ως δρομέας τριγυρνώντας

ανθρώπινα σκουπίδια πεταμένα

ένα σωρό στη λήθη αφημένα

τα μάτια να σφαλίσω μη μπορώντας

 

μα και τα πίσω, τα δημόσια, κοιτώντας

σωρεία λάθη, τόσα ημαρτημένα,

απίστευτα καμώματα, ξεχασμένα

πλήγματα, δήθεν συγχωρημένα όντας

 

βολεί μα δε μπορώ να βολευτώ

σε κόσμο που ‘ναι μαγνάδι πλανερό

δίχως αξιοπρέπεια, τίποτα ζηλευτό

 

Βούρκος το μέλλον, βούρκος το νερό

Ω πλήθος θλίψη, θάλλει η απελπισία

 

[ΦΩΝΗ Α Πλήθος θυμάτων, ανθρωποθυσία                      

ΦΩΝΗ Β   Βαδίζουμε προς την Αχερουσία                        

ΦΩΝΗ Γ   Θολώνω. Μας ράγισε η θυσία                

ΦΩΝΗ Δ  Ανάθεμά την τόση υποκρισία                 

ΦΩΝΗ Ε   Διάγουμε εν πλήρει αιχμαλωσία]                                          

 

Επιζητώ, μιαν απουσία – παρουσία                    

 

 

 

Τώρα, αφού με τόσο κόπο βγήκαμε από τα μνη-

μόνια, αφού πήραμε μιαν ελάχιστη ανάσα και

ξαναπροσλήφθηκαν οι καθαρίστριες και οι

καθηγητές ειδικής αγωγής και μαθημάτων

των ΕΠΑΛ που είχαν καταργηθεί κλ.π. 

(ο σημερινός πρωθυπουργός στόχευε από 

τότε στην απόλυση του 2% των δημοσίων

υπαλλήλων, δες εδώ), αφού βιώσαμε μια

κάποια κανονικότητα, επέστρεψαν οι γνωστοί

παλιοί-νέοι Τσολάκογλου να μας εκμηδενίσουν

ξανά, προσπαθώντας να δημιουργήσουν ένα

αντεστραμμένο είδωλο της πραγματικότητας

και να εμφανίσουν ως λαϊκιστές και μη

δημοκράτες αυτούς που αντιτάχθηκαν στον

ανάλγητο νεοφιλελευθερισμό τους. Τώρα,

συνυπογράφω ασμένως το σημείωμα

του Δημήτρη Χριστούλα, διότι όπως αποδει-

κνύεται από τα πράγματα, η πανδημία

αποτέλεσε ακόμη μια ευκαιρία αντικοινω-

νικών θεσμικών επιτελικών νομοθετημάτων,

η κυβέρνηση δεν ορρωδεί προ ουδενός και

ξετινάζει την οικονομία προοικονομώντας μια

νέα κρίση. Σε κάθε περίπτωση, ας έχουμε

υπόψη και μια εξαιρετική πρωτοβουλία:

Την τηλεφωνική γραμμή Ψυχο-

λογικής και Ιατρικής στήριξης

"ΚΥΚΛΟΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ". 

Δημιουργήθηκε σε εθελοντική 

βάση και οι υπηρεσίες προ-

σφέρονται δωρεάν.  

Καλέστε στο 210 3802037, 

Δευτέρα-Παρασκευή 4-7μμ

Για να μη θρηνήσουμε κι άλλους, πέρα απ’

αυτούς που άφησαν λόγω μη ενίσχυσης

του ΕΣΥ να μας πάρει η πανδημία.

Ενός λεπτού σιγή και περίσκεψη για τους

νεκρούς αφενός, και επειδή οι δυσκολίες

είναι πάλι πολλές σε επίπεδο κοινωνικό,

υγειονομικό, ψυχικό και οικονομικό,

εντεινόμενες μάλιστα, επικοινωνία με τους

ειδικούς, αφετέρου. Ας μη μας παίρνει

από κάτω, ας τους ρίξουμε κάτω.

 



[i] Εκδ. Utopia, μτφρ. Σοφία Διονυσοπούλου, 2016, σ. 167-8.

[ii] 4 Απριλίου 2012.



Το κείμενο δημοσιεύτηκε στο Σπόρο στα Νότια, στις 26/2/2022