Τρίτη 22 Ιανουαρίου 2013

 "Τέταρτο Φύλο" και Ιστορία

 

Ποιο είναι το Τέταρτο Φύλο;
Ποια η σχέση του με το ιστορικό γίγνεσθαι;



Μεταφράζω την εισαγωγή του λευκώματος THE FOURTH SEX εκδ.CHARTA
που έχει γράψει ο Φρανσέσκο Μπονάμι, τεχνοκριτικός και επιμελητής εκθέσεων



20 Μαϊου 1987.  Ο Ματίας Ραστ, 19 ετών, κάτοικος Δυτικής Γερμανίας, προσγείωσε το αεροπλάνο του στην Κόκκινη Πλατεία, πολύ κοντά στο Κρεμλίνο, χωρίς να τον εμποδίσει κανείς. Αυτό το εφηβικό κατόρθωμα οδήγησε τη σοβιετική αεράμυνα σε δίνη. Ο Γκορμπατσόφ ξαπόστειλε τους εμβρόντητους αξιωματούχους που ύστερα από χρόνια έμμονης περιφρούρησης κατά της ατομικής απειλής  έγιναν  περίγελως εξαιτίας ενός αβλαβούς μικρού Τσέσνα. Ο νεαρός Ραστ έμεινε τέσσερα χρόνια σ’ ένα σοβιετικό στρατόπεδο εργασίας και όταν τελικά επέστρεψε σπίτι τον περιγελούσαν σαν να ήταν ένας ηλίθιος που είχε φέρει τον κόσμο στο χείλος του ατομικού πολέμου, Οι γονείς του ήταν έξαλλοι ενώ ο Ματίας παρέμεινε επί μήνες μόνος, απομονωμένος από τους πάντες.
Η κίνηση αυτή του νεαρού Ραστ δεν ήταν απλώς ανόητη, ήταν ακραία πράξη ενός εφήβου, στην οποία η ανοησία και η ιδεοληψία συνδυάστηκαν σ’ ένα κοκτέιλ απίστευτης αυτοκαταστροφικής ενέργειας. Η εικόνα πολλών άλλων νεαρών που κατεδάφιζαν ή σκαρφάλωναν πάνω στο Τείχος του Βερολίνου δυο χρόνια αργότερα, έκαναν τον άθλο του Ραστ να μοιάζει με οραματικό προαίσθημα. Ωστόσο, στην κοινωνία μας συγκεκριμένες πράξεις είναι, και εύλογα παραμένουν, υποβιβασμένες στη σφαίρα της παραφροσύνης. Η τρέλα όμως, δεν είναι μόνο καταστροφική. Κατά τη διαδικασία της εξέλιξης του ατόμου υπάρχουν στιγμές κατά τις οποίες η ορθολογικότητα δίνει τη θέση της στην οραματική παρόρμηση, η λογική των πράξεών μας δίνει τη θέση της σε μια ακραία επιθυμία για ελευθερία, επιθυμία που προορίζεται να καταποθεί από τους ατελείωτους κανόνες του κοινωνικού παιχνιδιού. Αυτό το ακραίο σημείο της βιολογικής και πνευματικής μεταμόρφωσης του ατόμου μπορεί να πυροδοτήσει θεαματικές και, μακροπρόθεσμα, αθώες παρορμήσεις σαν  αυτή του Ραστ, ή να απελευθερώσει βίαια, καταστροφικά ένστικτα, ικανά να καταστρέψουν με τραγικό τρόπο τον ίδιο τον ιστό της ύπαρξης, όπως στο μακελειό στο Λύκειο του Κολουμπάιν των Ηνωμένων Πολιτειών, όπως οι πέτρες που πετούν από τις γέφυρες σε αυτοκίνητα σε δρόμους ταχείας κυκλοφορίας στην Ιταλία, ο θάνατος αθώων νέων ανθρώπων και εκατοντάδες άλλα δείγματα δυσλειτουργίας της κοινωνικής ισορροπίας, που είναι επισφαλής.
 Αυτή η διελκυστίνδα μεταξύ επιθυμίας, οράματος και καταστροφής είναι μέρος της αναπόφευκτης, ουσιώδους φάσης της ανθρώπινης ζωής που φέρει το όνομα «εφηβεία», μια βιολογική περίοδος στο χτίσιμο της ταυτότητας, αλλά και πολύ περισσότερα απ’ αυτό. Οι χειρονομίες και οι ορμές της εφηβείας δεν ανευρίσκονται σε κάποια συγκεκριμένο τμήμα μιας γενιάς, αλλά σε όλες τις δημιουργικές, επιστημονικές και πολιτικές εκδηλώσεις στις οποίες μια εδραιωμένη γλώσσα και οι κανόνες της υπονομεύονται, ανατρέπονται, καταργούνται. Φιγούρες όπως ο Γκάντι, ο Ντον Μιλάνι, ο Μαντέλα ή ο Μοχάμετ Αλι, ακόμη και στο σημείο ωριμότητας της σκέψης και της ζωής τους, μπορούν να χαρακτηριστούν έφηβοι εν σχέσει με την ιστορική στιγμή κατά την οποία έδρασαν. Όπως οι έφηβοι, κι αυτοί αγνοήθηκαν, τιμωρήθηκαν, περιθωριοποιήθηκαν, κι όμως εξαιτίας των ακραίων πράξεων και λόγων, των ρίσκων που πήραν, κατάφεραν να σπρώξουν τον κόσμο στον οποίο ζούσαν προς μια μεταμόρφωση και μεγαλύτερη κοινωνική ωριμότητα. Οι έφηβοι, λοιπόν, δεν είναι απλώς μια ηλικιακή ομάδα˙ είναι μια αναγκαιότητα για τη μοίρα του κόσμου. Παρότι επώδυνη και τραγική, η κρίση της εφηβείας είναι μέρος της διαδικασίας εξέλιξης της Ιστορίας. Χωρίς την εφηβεία, βιολογική ή αυτή των ιδανικών, η πραγματικότητα σιγά σιγά, αδυσώπητα, θα ατροφούσε. Οπου δεν υπάρχει νεότητα, δεν υπάρχει μέλλον.


Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΦΗΒΕΙΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΗΤΑΝ ΤΑ '60ς


Η εφηβεία ως φάση μεταμόρφωσης έχει επίσης γίνει το σύμβολο μιας μυστηριώδους σεξουαλικής ταυτότητας. Γι’ αυτό χρησιμοποιώ το χαρακτηρισμό «Τέταρτο Φύλο». Εφόσον μπορούμε να θεωρήσουμε το αρσενικό, το θηλυκό και το ομοσεξουαλικό ως τρεις κατηγορίες, τρία διανοητικά διαφοροποιούμενα φύλα, τότε η εφηβεία μπορεί να ιδωθεί ως η τέταρτη διανοητική κατάσταση. Μια εντελώς ειδική διανοητική και σεξουαλική κατάσταση, επειδή εντάσσεται στα όρια μιας συγκεκριμένης χρονικής διάρκειας, στο πλαίσιο μιας επίπονης μεταμόρφωσης που τελικά θα ωθήσει το άτομο σε ένα από τα τρία παραδεδεγμένα φύλα, ή ίσως και στα τρία, διαφυλάσσοντας έτσι έναν αιώνια έφηβο, ανευλαβή και καινοτόμο χαρακτήρα. 


         Κανείς δεν μπορεί να αποφύγει την εφηβεία, ούτε μια κοινωνία ούτε ένα έθνος. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η σύγχρονη εφηβεία του κόσμου έλαβε χώρα στην αρχή των '60ς, δεκατέσσερα χρόνια μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Σε κάθε χώρα, σε κάθε ήπειρο, νέοι άνθρωποι επαναστάτησαν  κατά της καθεστηκυίας εξουσίας: λυκειόπαιδα της Κορέας κατά του καθεστώτος του Ζίγκμαν Ρι το 1960˙ η ιαπωνική οργάνωση επαναστατών φοιτητών Zengakurem το 1967˙ το Kami, το ινδονησιακό Μέτωπο Δράσης Φοιτητών το 1965˙ οι φοιτητές της πόλης Orissa της Ινδίας κατά της τοπικής κυβέρνησης το 1964˙ το κίνημα Provos και αυτό των φοιτητών στην Ολλανδία˙ η πορεία των κεριών στην Πράγα ένα χρόνο πριν από την περίφημη άνοιξη˙ το πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης κατά της κυβέρνησης του Αντνάν Μέντερς˙ η ομάδα ARM στη βόρεια Αφρική˙ οι φοιτητές του πανεπιστημίου Lovanium στο Κονγκό˙ φοιτητές στο Σουδάν, στην Αλγερία, στο Μπέρκλεϊ το 1965, καθοδηγούμενοι από τον Μάριο Σάβιο και με τη συνοδεία της μουσικής της Τζόαν Μπαέζ˙ο Μάο και οι φοιτητές της Πολιτιστικής Επανάστασης στην Κίνα το 1966˙ στη Ροδεσία το 1969 κατά του απαρτχάιντ˙ στο Μεξικό με την τρομερή σφαγή στην Plaza des Tres Cultures το 1968˙ στην Μπανκόκ το 1973˙ στη Χιλή κατά του Πινοσέτ˙ [το κίνημα των φοιτητών κατά της χούντας των συνταγματαρχών στην Ελλάδα το 1974˙ την ίδια χρονιά στην Πορτογαλία, η Επανάσταση των Γαρυφάλλων κατά της δικτατορίας (σ.τ.μ.)] ˙ στο Πακιστάν˙ όλο το διάστημα μέχρι το 1979 με την κατάληψη της αμερικανικής πρεσβείας στην Τεχεράνη˙ και η τραγική σύγκρουση στρατιωτών-φοιτητών  στο Πεκίνο την άνοιξη του 1989. Και βέβαια, ο Μάης του 1968 στη Γαλλία ή το κίνημα στην Ιταλία και τη Γερμανία την ίδια χρονιά. 


         Αυτοί οι φοιτητές δεν ήταν μόνο ένα ξένο σώμα όσον αφορά το status quo της επίσημης κυβέρνησης˙ ήταν οι κοινωνικές ορμόνες στη μεταμόρφωση ενός κόσμου που, με τη σειρά του, μεταμορφωνόταν ο ίδιος από άποψη υλική και οικονομική. Σήμερα, στην αρχή του 21ου αι. οι ορμόνες φαίνεται να εξελίσσονται πάλι˙ μια νέα εφηβεία μοιάζει να εγείρεται από τη μη αναστρέψιμη ανάγκη για αλλαγή μιας πραγματικότητας που πολύ γρήγορα βαίνει γηράσκουσα.
 

 

 

 

 

Το κείμενο συνεχίζεται με θέμα την εφηβεία σ' όλο τον πλανήτη, που θα μας απασχολήσει στο μέλλον

 

 

 

 


 

 


 

Δευτέρα 14 Ιανουαρίου 2013

ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΣ / ΣΕΝΕΤ

Ενδιαφέρουσα σύγκλιση σύγχρονης σκέψης και λογοτεχνίας!!!


Στις 22 Ιανουαρίου, μιλά  ο Ρίτσαρντ Σένετ με θέμα ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΣ στη Στέγη.             http://www.sgt.gr/gr/programme/event/992



Αντιγράφω από το βιβλίο του Ο ΤΕΧΝΙΤΗΣ, εκδ. ΝΗΣΙΔΕΣ:
Η ιστορία έχει χαράξει λάθος γραμμές που χωρίζουν πρακτική και θεωρία, τεχνική και έκφραση, τεχνίτη και καλλιτέχνη, κατασκευαστή/δημιουργό και χρήστη. Η νεωτερική κοινωνία υποφέρει απ' αυτή την ιστορική κληρονομιά. Αλλά η ζωή της εφαρμοσμένης τέχνης και των τεχνιτών στο παρελθόν υποδεικνύει και τρόπους να χρησιμοποιούμε τα εργαλεία, να οργανώνουμε τις κινήσεις του σώματος, να σκεφτόμαστε τα υλικά, που παραμένουν εναλλακτικές, βιώσιμες προτάσεις για να ζούμε επιδέξια τη ζωή.

Ο Σένετ έχει κάνει μουσικές σπουδές  -τσέλο και διεύθυσνη ορχήστρας- τις οποίες άφησε μετά από τραυματισμό στο χέρι. Και με καθηγήτρια τη Χάνα Αρεντ, προχώρησε σε σπουδές κοινωνιολογίας (ιδρυτής και διευθυντής επί μία δεκαετία του Ινστιτούτου Ανθρωπιστικών Σπουδών του NYU).

Kατά τη γνώμη του θα είχαμε μια ισχυρότερη ώθηση για ν' αλλάξουμε τη χρήση των φυσικών πόρων, αν φανταζόμασταν πως είμαστε μετανάστες που μας έχει ρίξει η τύχη ή η μοίρα σε μια όχι δική μας επικράτεια, πως είμαστε ξένοι σ' έναν τόπο που δεν μπορούμε να κουμαντάρουμε σαν δικό μας.

Μπαίνω στον πειρασμό να θυμηθώ και να θυμίσω τον Λορέντζο Μαβίλη, και τους τελευταίους στίχους του σονέτου του «Κρήτη» :   
                        Ελάτε να χαρήτε μες της θείας
Αγκαλιάς μου το σφίξιμο ενωμένα,
Πρόσφυγες της ζωής, δώρα άγια τρία'
Θάνατο, αθανασία κ' ελευτερία.

Πολίτης της ζωής και του κόσμου, ισπανικής καταγωγής, επτανησιακής ιδιοσυγκρασίας, γερμανικής παιδείας και μελετητής της φιλοσοφίας από τις ινδοευρωπαϊκές πηγές της ως τις ορθολογικές και ιδεαλιστικές ευρωπαϊκές εκφάνσεις της, σκακιστής, βουλευτής, δημοτικιστής, πολύγλωσσος, μεταφραστής και ποιητής, συμβολιστής, λυρικός και απαισιόδοξος, υβριδικός και γι’ αυτό αληθινά ελληνικός, ο Μαβίλης είναι, όπως όλοι μας, πολίτες και μετανάστες, άνεργοι και εργαζόμενοι, νεώτεροι και μεγαλύτεροι, όλοι πάντως, πρόσφυγας της ζωής, στον πλανήτη, στη χώρα, στην πόλη μας. Οπου υποδεχόμαστε κάποιον που μας υποδεικνύει πως θα 'πρεπε να αισθανόμαστε, ξένοι, πρόσφυγες της ζωής, για να καταφέρουμε ν΄ αντιμετωπίσουμε την αυτο-καταστροφική επικράτεια την οποία έχουμε πράγματι κατασκευάσει.