Ποιο είναι το Κρυφοχώρι της Μάτσης Χατζηλαζάρου;

«Ακόμη κι αν τ’ αρνηθώ εκατό φορές η ραχοκοκαλιά της ζωής μου ακουμπά στον τόπο μου» ομολογεί στο ΕΚΕΙ-ΠΕΡΑ ΕΔΩ / Ι. 

Στο ΙΙΙ, πάντως,   (Ο ΠΟΥΜΑΣ / ΗΤΑΝ  ΚΙ   Η ΣΤΕΡΗΣΗ ΣΥΝΤΡΟΦΟΣ) γράφει: «από δω στην Αθήνα είσαι απελπιστικά παρών μες στους δρόμους του Παρισιού τόσο υγρούς τόσο γκρίζους τους αισθάνουμαι μες στην υγρή πληγή μου … ναι και όλα αυτά είναι πατρίδα μου ως το θάνατο».

«Το πνεύμα στην εξορία» (όπως ονομάζει ο Φώτης Τερζάκης το βιβλίο όπου εστιάζει σε τρεις από τους ιπποτρόφους –κατά Μιμίκα Κρανάκη- συντρόφους της στο Ματαρόα, τους Αξελό, Καστοριάδη, Παπαϊωάννου) είναι το πνεύμα μέσω του οποίου βιώνει τον εαυτό της: «Κι όλα τ’ άρμπουρα να λύσω, κι όλες τις μέδουσες να σκοτώσω, πάλι ο εαυτός μου θα ‘ναι μια εξορία».

Η ζωή της είναι ένα πηγαιν’-έλα, εντός-εκτός, μια τροχιά από-σε-από-σε.

Η κίνησή της είναι θέση-άρση, σαν το μ’ αγαπά-δε μ’ αγαπά: «έρως θα πεθάνω έρως θα πεθάνω»˙ είναι τόπος-εξορία-τόπος-νοσταλγία: «εκεί-πέρα εδώ»˙  «έρωτας, αγάπη, πόθος, ηδονή»˙ «ερχομός δεσμός αναχώρηση»˙ «πράσινο-κίτρινο-κόκκινο-κίτρινο-πράσινο-κίτρινο-κόκκινο-κίτρινο…» εσαεί˙ «συ, συ, συ, συ και μερικά συ που είναι ειδικά πολύ εγώ»˙ πλάγια γραφή - όρθια γραφή - πλάγια γραφή - όρθια γραφή˙ υφή δημοτικού τραγουδιού σε σύμπαν εξπρεσιονιστικό…

Η εξορία της –«ΜΕ ΕΚΡΙΖΩΝΕΙΣ» φωνάζει στην κατακλείδα της ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΗΣ ΑΦΙΕΡΩΣΗΣ- έρχεται παιδιόθεν, κατά κύματα, και αφορά τον τόπο, τον έρωτα, τη μνήμη, τη γη. Ο νόστος της δεν γίνεται επιστροφή, μα ανακύκληση του νόστου. Το ταξίδι, διπλή ξενιτιά.

Είναι Πηνελόπη και Οδυσσέας. Υφαίνει «Λόγια που έχουν κρόσια» ενώ θαλασσοδέρνεται «σε ατελεύτητη ροή του ανθρώπου μες στις λέξεις όπως ρέουν και οι λέξεις μες στον άνθρωπο».

Δεν διαβαίνει πόρτες, είναι «αλλόκοτες πόρτες λαδωμένες καλά με λόγια εργαλεία ή πράξεις». Είναι κύμα προς το μόνο Κρυφοχώρι που ανακάλυψε, το «φάρο (που) λέγεται Γλώσσα».